Cấu trúc cơ thể Báo săn

Cấu trúc cơ thể thon gọn của báo săn thích hợp với việc đua tốc độ

Báo săn là động vậtcấu trúc thân hình gần như hoàn hảo dành cho việc đua tốc độ nước rút, những thiết kế cơ thể của tự nhiên đã chọn lọc ra loài phù hợp với tốc độ cao. Báo săn có thân hình thon dài, phần đầu nhỏ, gọn, mõm ngắn, bụng thon, chân dài, khoẻ và lưng dài uyển chuyển giúp báo có thể đạt tốc độ tối đa. Một con báo săn trưởng thành cân nặng trung bình vào khoảng 65 đến 70 kg[20] thậm chí lên đến 72 kg (160 lb). Tổng chiều dài cơ thể từ 1,1 m đến 1,5 m (43 đến 59 in), báo săn trưởng thành có thể dài từ 1,5m đến 2m. Chưa kể cái đuôi dài 60 đến 84 cm (24 đến 33 in)[21][22][23][24], Những số đo đều cho thấy loài này xứng đáng thuộc hàng siêu mẫu trong giới họ nhà mèo nói riêng và giới động vật nói chung với cái bụng thon và dáng dài.

Sự phân bố các bó cơ của Gepard ở chi sau có sự cấu tạo khác biệt so với mèo và chó. Các bó cơ ở các chi của các loài này được chia làm ba loại, loại thứ nhất sinh ra lực yếu nhưng có sức bền tốt, loại thứ hai sinh ra lực mạnh hơn cho tốc độ chạy nhanh hơn với sức chịu đựng trung bình, loại thứ ba tạo ra lực chạy cực mạnh nhưng có sức chịu đựng kém. Báo Gepard có các bó cơ loại 1 được phân bố ở các chi trước và 2 chi sau là sự phân bố tập trung của các bó cơ loại 3. Chi trước của Gepard đảm nhận chức năng cân bằng và giảm tốc. Tốc độ khủng khiếp của chúng do hoạt động của 2 chi sau, sải chân có thể đạt 8m[25].

Về cấu trúc, phần xương ống được thiết kế hoàn hảo, bộ khung xương của báo săn nhẹ và đặc biệt là khoảng 60% khối lượng cơ bắp định vị trên xương sống, xương sống kéo dài và chụm lại bổ sung lực giúp cho sải chân của nó rộng thêm 0,7m giúp nó đạt gần 8m trong mỗi bước chạy và con báo chỉ cần 04 bước là đạt tốc độ tối đa trong điều kiện không có vật cản. Đây là bí quyết cho những sải chân thần tốc, giúp nó có thể thực hiện 01 cuộc tăng tốc ngoạn mục từ 0 đến 95 km chỉ trong vòng 03 giây.[26][27][28]. Bên cạnh đó, báo có cấu tạo với một sợi giây chằng kết nối trực tiếp cổ với cột sống cho phép nó ổn định hình ảnh quang học giúp nó ngay khi ở tốc độ cao cổ và đầu hoàn toàn ổn định di chuyển thẳng về phía trước như một mũi tên làm tăng độ chính xác khi đuổi theo và tiêu diệt con mồi.

Đặc điểm khác biệt của loài báo này khác với anh em họ hàng của mình (họ Mèo) là các móng không co lại được. Để duy trì tốc độ, con báo dựa vào bộ móng vuốt quan trọng này, không giống loài mèo, báo săn là động vật trong họ nhà mèo mà móng vuốt không thu vào trong và không rút lại hết[29] vì chúng phải dùng móng để bám chặt vào đất và với bộ móng vuốt được thiết kế như thế, điều này giúp nó tạo ra lực kéo liên tục và tạo phạm vi di chuyển rộng nhất nó đóng vai trò như đinh dày của các vận động viên điền kinh, tạo nên một lực đẩy bổ sung rất đáng kể.

Báo săn là loài mèo có móng vuốt phụ với cái móng nhỏ dài 2,5cm được đính vào kheo chân và đây là móng vuốt duy nhất không chạm mặt đất khi nó chạy nên cũng là móng vuốt sắc nhọn nhất, báo săn dùng nó để cắm vào hông con mồi những móng vuốt phụ cắm sâu vào con mồi sẽ làm nó khó cục cựa được và thường thuận thế tốc độ để đẩy con mồi mất thăng bằng xuống trước mặt, báo có thể khiến con mồi như con linh dương 60 kg ngã trên mặt đất, bằng một đòn điệu nghệ.

Khuôn mặt và mắt của báo săn (có 2 vệt đen)

Ngoài ra, mặc dù ở tốc độ cao nhưng nó vẫn có thể chuyển hướng nhanh theo động tác chuyển hướng của con mồi đó là nhờ vào một bộ phận quan trọng là cái đuôi dài 76cm, đuôi của báo dài so với cơ thể và rất khỏe và giúp nó giữ thăng bằng khi đang rượt ở tốc độ cao, đuôi báo săn đóng vai trò như là bánh lái của con thuyền, do đó khi chuyển hướng thì con báo chuyển đuôi về một phía để giúp nó chuyển hướng và chuyển về phía còn lại để chuyển sang hướng khác.

Báo săn có cặp mắt tinh tường có thể quan sát xa và rõ giống như con người đang nhìn vào ống nhòm và chú ý được tất cả những chuyển động, đôi mắt của loài báo săn này, được xếp vào hàng lớn nhất trong thế giới động vật nếu so theo tỷ lệ so với cơ thể[20] Mắt báo cũng giống như những động vật săn mồi khác nằm ở phía trước hộp sọ điều này cho nó một tầm nhìn kép, giúp nó nhận biết và tính toán chính xác con mồi ở bao xa và có tầm nhìn lên đến khoảng hơn 200 độ. Chúng dựa vào thị giác nhiều hơn là khứu giác để săn mồi và thị lực sẽ tốt hơn khi những chú báo săn có thể chạy thần tốc mà vẫn định vị được con mồi nhanh chóng. Tuy nhiên, đến tối thì thị lực của chúng trở nên tệ hẳn chứ không tốt như loài mèo vì vậy ít khi chúng săn mồi ban đêm mà tập trung săn ban ngày, thậm chí là săn được cả vào buổi trưa nắng chang chang.

Khi săn mồi vào ban trưa, báo săn lại được trang bị để đối phó với ánh nắng mặt trời, báo săn có hai vệt đen hình dòng lệ ở bên dưới mắt từ khóe mắt đến khóe miệng và là loài vật duy nhất thuộc họ mèo có vệt dài hình dòng lệ từ khóe mắt đến khóe miệng, điều này đã giúp nó gia tăng tầm nhìn trong điều kiện ánh nắng mặt trời chói chang của châu phi, hấp thụ một phần ánh sáng, giúp nó giảm độ chói của ánh sáng mặt trời do đó ánh nắng mặt trời không ảnh hưởng đến nó nhiều. Ngoài ra khi gặp nguy hiểm, chẳng hạn phải đối mặt với linh cẩu, thì nó được giúp sức bởi, các vệt dài này khuếch đại các đường nét trên khuôn mặt và trông chúng như dữ tợn hơn, do đó nếu nó gầm gừ, khè khè hay giận dữ thì những vệt hình dòng lệ sẽ khiến nó trông có vẻ hung tợn và có thể làm cho con linh cẩu to hơn bỏ đi. Ngoài ra, những mảng màu hung trên thân báo săn sẽ giúp nó hòa lẫn và ngụy trang vào môi trường, những đốm đen trên cơ thể nó rất giống những cái bóng phản chiếu do đó nó khó bị các loài động vật phát hiện.

Với đôi mắt cực tinh và tốc độ chóng mặt, báo săn là một kẻ săn mồi đáng sợ trong tự nhiên, nó là một trong những kẻ săn mồi thành công nhất ở châu Phi với tốc độ của mình[30] có nghĩa là báo săn là tử thần của vô số loài động vật ở châu Phi[31] khi cơ thể được thiết kế để dành riêng cho việc tăng tốc, móng vuốt và đuôi giúp nó cân bằng và sự nhanh nhẹn để có thể chuyển hướng và với bước chân dài hơn nó có thể áp sát đến con mồi nhanh nhẹn như linh dương và cuối cùng là tập trung cho một cú dứt điểm hoàn hảo thể hiện kỹ năng săn mồi.

Báo săn có lợi thế về tốc độ nhưng bù lại là thiếu hụt về sức mạnh

Báo săn là loài nhanh nhất trên 04 chân, một trong những thợ săn cừ khôi nhất châu Phi nhưng điều đó được đánh đổi bằng một sự hi sinh, mỗi sự thích nghi để đạt tốc độ cao làm loài mèo này có một sự đánh đổi. Phần đầu nhỏ, gọn, mõm ngắn giúp nó đạt được tốc độ tối đa nhưng đổi lại là bộ hàm yếu và răng nhỏ, móng vuốt không rút hết vào tạo nên lực đẩy và sự lanh lẹ nhưng điều này có nghĩa là nó không có một vũ khí nguy hiểm nào, móng vuốt phụ có thể giúp con báo đẩy được con mồi xuống nhưng những móng vuốt khác không giữa được con mồi, nó không đủ lực để xé con mồi, răng và hàm không đủ khỏe để thực hiện được một đòn cắn hoặc mồm đủ to để ngoạm gọn vào những chỗ hiểm.

Khung xương nhẹ giúp con báo di chuyển nhanh và lanh lợi nhưng khung xương nhỏ có nghĩa là cơ thể nhỏ làm nó thường nhẹ hơn các loài săn mồi thậm chí ngay cả những con mồi. Thậm chí trong khi săn mồi, nó đẩy con linh dương xuống đất nhưng với kích thước khổng lồ của con linh dương thì con báo không thể giữ được con mồi thậm chí con mồi có thể lừa thế quay trở lại húc và giết nó. Trong mối quan hệ với các dã thú khác thì báo săn không được trang bị cho những cuộc chiến, nó không có cơ hội để chiến thắng trong những cuộc chiến tay đôi với những mãnh thú to khỏe khác. Chưa kể đến việc báo săn là loài động vật rất dễ bị tổn thương với thân hình mảnh khảnh của mình[32].

Khi đối đầu với các loài mãnh thú khác để giữ miếng mồi, tranh giành lãnh thổ, bảo vệ đàn con hoặc những cuộc xung đột được kích hoạt do vô tình chạm trán thì báo săn tỏ ra thất thế so với những mãnh thú khác, chẳng hạn như sư tử, linh cẩu, báo hoa mai... Linh cẩu thì thường xuyên cướp mồi của báo săn được, bắt giết các con báo non. Đối với sư tử thì báo săn càng không có cơ hội nào, những cuộc đụng độ chớp nhoáng cho thấy, sư tử đã chứng tỏ sức mạnh của chúa tể sơn lâm khi dễ dàng cắn chết cả cặp báo đốm, khi chạm trán với sư tử nếu không tận dụng ưu thế lớn nhất của báo so với đối thủ là tốc độ để thoát thân thì chúng sẽ dẫn đến kết cục bi thảm với việc dễ dàng bỏ mạng khi phải đối diện với sức mạnh tuyệt đối của sư tử, chỉ cần một cuộc so tài chớp nhoáng với sư tử cho thấy loài báo kém hơn hẳn về mọi mặt, từ thể hình, sức mạnh đến khả năng chiến đấu và báo săn bị hạ gục dễ dàng bởi sư tử, khắc tinh của báo.[31][33]

Với cuộc sống đơn độc, báo săn cũng không có nhiều cơ hội trước những động vật săn mồi theo đàn như chó hoang châu Phi hoặc không thể cản nổi đàn kền kền đông đúc sà vào cướp miếng mồi của nó. Khi chạm trán với các mãnh thú trên, báo săn không có nhiều sự lựa chọn bằng việc tránh đi hoặc bỏ chạy trừ trường hợp những con báo mẹ phải liều lĩnh chống trả với linh cẩu để bảo vệ đàn con vì loài báo dựa vào tốc độ để kiếm được bữa ăn do đó bất kỳ chấn thương nào nó dính phải sẽ làm chậm chúng đi và về cơ bản có thể đe dọa tính mạng do chúng chết đói. Những động vật săn mồi như sư tử và linh cẩu có thể phát triển số lượng nhưng bao săn thì không, chúng đã giảm 90% số lượng trong 100 năm qua trên toàn thế giới.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Báo săn http://www.dailyherald.com/article/20130216/entlif... http://animals.nationalgeographic.com/animals/mamm... http://news.nationalgeographic.com/news/2012/08/12... http://www3.interscience.wiley.com/journal/1186240... //www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23765495 http://roberteklund.info/pdf/EEklund_et_al_2012_Ch... http://vnexpress.net/gl/khoa-hoc/2008/05/3ba025a6/... http://ione.vnexpress.net/tin-tuc/balo-teen/2012/1... http://www.animalinfo.org/species/carnivor/acinjub... http://www.cheetah.org/?nd=cheetah_facts